Trong tập podcast "Nuôi con theo kiểu... ‘nhà mình’!" thuộc chuyên mục Viettel Vibes, chị Nguyễn Thị Hồng Giang (Phòng Kiểm soát doanh thu và tính cước, Trung tâm Công nghệ - Tổng Công ty Viễn thông Viettel) đã chia sẻ góc nhìn về cách nuôi dạy con trong thời hiện đại.

Gia đình chị Giang có hai con, một bé gái lớp 8 và một bé trai lớp 6. Cách giáo dục của chị không theo “khuôn mẫu truyền thống”:

• Thời gian các con xem YouTube hay anime khá nhiều. Thay vì cấm đoán, gia đình chị để các con được tự chọn phim theo sở thích, kể cả những bộ có cảnh bạo lực với quan điểm là ngay cả trong đó vẫn có giá trị để học, như lòng trung thành, sự dũng cảm hay tình cảm gia đình.

• Về học tập, các con chị không phải đi học thêm như bạn bè. Thay vào đó, cha mẹ trực tiếp đồng hành: bố kèm toán, mẹ hỗ trợ văn và tiếng Anh.

Quan điểm của gia đình là: cha mẹ và con cùng tận hưởng cuộc sống, cùng học hỏi và trải nghiệm. Tuy vậy, đôi khi chị Giang vẫn trăn trở: “Có phải mình đang để con hưởng thụ quá nhiều? Có nên kìm bớt lại?” Nhất là khi nghe những câu chuyện về các tỷ phú dạy con rất nghiêm khắc như không cho dùng điện thoại, không cho tiền tiêu vặt, bắt con tự lập từ sớm.

Theo chuyên gia Kim Chi, nỗi băn khoăn này là một "di sản" trong tâm thức của thế hệ cha mẹ hiện đại. Nhiều người trong chúng ta đã lớn lên trong điều kiện thiếu thốn, và khi chúng ta nỗ lực vượt khó thì đã tôi luyện nên bản lĩnh của mình. Vì vậy, não bộ đã vô thức tạo ra một mối liên kết: "Chính nhờ những khổ cực mà mình mới có được ngày hôm nay", nên khi chứng kiến thế hệ con cái của chúng ta ngày nay lớn lên trong một bối cảnh đủ đầy, dường như thiếu đi những thử thách thì khiến cha mẹ hoài nghi "Sung túc quá, liệu con có còn mạnh mẽ, có nghị lực không?"

Chuyên gia Kim Chi đồng tình rằng con cần có những thử thách để học cách vươn lên và hình thành nghị lực. Nhưng để thử thách thực sự giúp con trưởng thành thì cha mẹ cần phân biệt rõ giữa "thử thách có ý nghĩa" và "khó khăn vô nghĩa":

• Thử thách có ý nghĩa: Là khó khăn thật, gắn với mục tiêu thật. Ví dụ: thế hệ cha mẹ từng phải vượt qua đói nghèo để được đi học, để giúp gia đình. Cha mẹ không có lựa chọn nào khác, và chính trong sự không có lựa chọn đó, nghị lực đã được hình thành.

• Khó khăn vô nghĩa: Là khó khăn không thật. Đặc biệt, khi cha mẹ cố gắng "tái tạo" lại sự khổ cực đó cho con trong bối cảnh hiện đại. Ví dụ: hạn chế tiền tiêu vặt, cấm con mua những thứ mình thích, không vì lý do gì ngoài việc "cho con bớt sung sướng". Điều này thậm chí còn gây tác dụng ngược vì con chỉ cảm thấy bị trừng phạt, chứ không học được nghị lực.

Tạo dựng thử thách có ý nghĩa

Nếu như ở thế hệ cha mẹ, “thử thách có ý nghĩa” thường đến từ những thiếu thốn vật chất do hoàn cảnh sống, thì ở thế hệ con ngày nay, thử thách quan trọng lại nằm ở phương diện tinh thần. Và vai trò của cha mẹ chính là biết cách biến những tình huống đời thường, thậm chí cả khủng hoảng, thành cơ hội để con rèn bản lĩnh. Chuyên gia Kim Chi gợi ý 3 thử thách tinh thần cha mẹ nên giúp con rèn luyện:

• Rèn luyện về tính kiên trì

Sự kiên trì không đến từ ép buộc, mà từ việc con tự nguyện “lao vào” một mục tiêu: tập một bản nhạc khó trên piano, loay hoay cả tuần sửa một lỗi code trong trò chơi con tự viết... Đó là những “cực khổ tự chọn”, gắn với đam mê cá nhân. Và cách để cha mẹ biến những thách thức này thành thử thách có ý nghĩa là tiếp thêm năng lượng cho con như mang cho con một ly sữa, ngồi cạnh động viên, và cùng ăn mừng khi con chinh phục được thử thách,... để khuyến khích con kiên trì đến cùng.

• Rèn luyện về bản lĩnh cảm xúc

Cuộc sống sẽ có những lần con bị bạn thân hiểu lầm, thua cuộc trong một trận đấu, nỗ lực nhưng không được ghi nhận, bị mắng oan hay thậm chí bị người khác quay lưng,... Đó đều là những "thử thách" rất thật. Và cách để cha mẹ biến những thách thức này thành thử thách có ý nghĩa không phải là "giải cứu" con khỏi nỗi buồn, mà là cùng con ngồi lại, thừa nhận nỗi buồn, đồng hành tìm cách vượt qua. Đây là lúc con học cách xin lỗi, tha thứ, và quan trọng nhất là tự đứng dậy sau thất vọng.

• Rèn luyện lòng dũng cảm và sống tử tế

Trong xã hội ngày nay, dũng cảm không nhất thiết là xông pha nơi nguy hiểm, mà có thể là dám bảo vệ bạn bị bắt nạt, dám nhận lỗi khi sai, hay dám đi ngược số đông để giữ vững giá trị của mình. Và cách để cha mẹ biến những thách thức này thành thử thách có ý nghĩa là cùng con thảo luận về những giá trị đó qua những câu chuyện hàng ngày, đón nhận những điều chưa hoàn hảo và cùng điều chỉnh với con, từ đó giúp con hình thành nền tảng đạo đức vững chắc.

Như vậy có thể thấy, thế giới hiện đại không hề thiếu những thử thách và chúng chỉ thay đổi hình thức. Cha mẹ hoàn toàn có thể cho con một đời sống đủ đầy về vật chất, đồng thời tận dụng chính những tình huống hàng ngày để biến thành thử thách có ý nghĩa. Khi cha mẹ đồng hành cùng con vượt qua, con sẽ lớn lên với bản lĩnh thật sự.

Cha mẹ dẫn dắt mà không giới hạn

Bên cạnh những trăn trở về việc nên nuôi con trong khó khăn hay trong đủ đầy, chị Giang cũng chia sẻ một mong muốn giản dị: chỉ cần con chăm ngoan, học hết phổ thông, vào đại học, rồi sau đó có một công việc ổn định, làm công ăn lương. Chị không đặt áp lực quá lớn cho con. Nhưng đôi khi chị lo lắng: Liệu quan điểm sống của thế hệ mình có đang vô tình giới hạn tương lai của con không?

Chuyên gia Kim Chi nhận định đây là một băn khoăn rất đáng quý, vì nó cho thấy cha mẹ thực sự suy nghĩ cho con, thay vì áp đặt một cách cứng nhắc. Và cũng chính từ băn khoăn này, cha mẹ có thể chuẩn bị cho mình một tâm thế quan trọng trên hành trình đồng hành dài phía trước: tâm thế không ngừng quan sát.

Theo chuyên gia Kim Chi, cha mẹ có thể chia sẻ với con lối sống, những giá trị mình tin tưởng. Nhưng song song đó, hãy quan sát “tín hiệu phản hồi” từ con:

• Sự hứng thú: Khi được sống theo lối sống “bình yên” mà cha mẹ mong muốn, con có tò mò, vui vẻ, hợp tác không? Hay con lại tỏ ra thờ ơ, phản kháng ngầm?

• Năng lượng của con: Sau những trải nghiệm ấy, năng lượng con tăng lên hay giảm xuống? Con trở nên hoạt bát, vui tươi hơn hay ngược lại, ủ rũ và mệt mỏi?

• Những lựa chọn tự thân: Khi được tự do lựa chọn, con có tiếp tục chọn những hoạt động tương tự không? Hay con ngay lập tức chạy theo điều hoàn toàn trái ngược?

Nếu phần lớn tín hiệu là tích cực, thì đó là dấu hiệu lối sống của cha mẹ thực sự đang là món quà, một “di sản” quý giá cho con. Nhưng nếu xuất hiện nhiều tín hiệu phản kháng, đó chính là lời nhắc nhở để cha mẹ xem lại cách đồng hành của mình để chắc rằng mình đang vừa truyền thừa lối sống của mình, vừa không làm rào cản của con.

Cha mẹ nào cũng mong con có một tương lai vững vàng, hạnh phúc. Điều làm nên sự trưởng thành không chỉ là thiếu thốn hay đủ đầy, mà chính là những thử thách có ý nghĩa. Và trên hành trình ấy, cha mẹ vừa là người trao truyền lối sống, vừa là người quan sát tinh tế để biết khi nào cần đồng hành, khi nào nên buông tay. Chỉ khi đó, con mới có thể bước đi trên con đường của riêng mình và trở thành phiên bản rực rỡ nhất của chính mình.

Sau khi lắng nghe chia sẻ của chuyên gia Kim Chi, chị Giang cũng đã để lại những phản hồi tích cực về chương trình: " Viettel Vibes là một chương trình rất ý nghĩa, rất chạm và chạm trúng đích! Vốn xuất phát điểm chỉ muốn là một thính giả âm thầm lắng nghe, lặng lẽ học hỏi qua mỗi số phát sóng; những nhân vật là chính những con người Viettel sống động, đầy chân thực; ở họ là biết bao câu chuyện đời, chuyện nghề quá đỗi bình dị đến phi thường để rồi tụ hợp lại thành kho bài học, trải nghiệm và tri thức sống! Ở đây còn hội tụ những con người ưu tú đang âm thầm làm việc, cống hiến bằng tình yêu nghề, yêu người Viettel và yêu chính mình - một ekip đội ngũ xây dựng quá chuyên nghiệp, vô cùng tâm huyết, nhiệt thành để làm sao tìm kiếm câu chuyện, thuyết phục nhân vật dám nói, dám chia sẻ; chắt lọc và dàn dựng lên được từng tập Podcast thật sự hay đi vào trái tim mỗi người! Thật thiếu sót lớn nếu không có đội ngũ chuyên gia tư vấn đồng hành, giải mã và tiếp thêm sức mạnh cũng như kiến thức bài bản thành lời thành hình! Một lần nữa cảm ơn chương trình rất nhiều. "

Mời bạn lắng nghe tập podcast “Nuôi con theo kiểu… ‘nhà mình’!” thuộc chuyên mục Viettel Vibes, như một lời đồng cảm với những băn khoăn trong hành trình nuôi dạy con, và mang đến cho cha mẹ nhiều gợi mở mới mẻ về cách đồng hành cùng con trong thời hiện đại.

Nếu bạn có những trải nghiệm, câu chuyện hoặc trăn trở cần sẻ chia về công việc và cuộc sống – hãy kết nối với Viettel Vibes. Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe, đồng hành và lan tỏa những giá trị tích cực, để cùng bạn từng bước khám phá giải pháp sống và làm việc trọn vẹn hơn mỗi ngày.