Xuân Thành (Học viện Viettel) đã đăng lúc 11:11 - 10.06.2024
Burundi, tên chính thức là Cộng hoà Burundi, là quốc gia không giáp biển ở khu vực Đông Phi, chung biên giới với 3 nước là Rwanda ở phía Bắc, Cộng hoà Dân chủ Congo ở phía Tây và Tanzania ở phía Đông và Đông Nam.
Là quốc gia nhỏ nhất ở châu Phi, nền kinh tế chủ yếu phụ thuộc vào nông nghiệp và chăn thả gia súc, vì vậy, Burundi cũng là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới với GDP khoảng 3,34 tỷ USD vào năm 2022 và GDP bình quân đầu người ở mức 262,18 USD/người/năm.
Với địa hình nhiều đồi núi, nền kinh tế Burundi tập trung chính vào nông nghiệp, chiếm 50% GDP vào năm 2017 và sử dụng hơn 90% dân số. Mặt hàng xuất khẩu chính của Burundi là cà phê và chè, chiếm 90% thu nhập ngoại hối và phụ thuộc lớn vào tình hình thời tiết cũng như giá của 2 nông sản này trên trường quốc tế.
Vì không giáp biển nên Burundi phụ thuộc nhiều vào sự hỗ trợ xuất khẩu từ nước láng giềng Tanzania, do đó thiếu khả năng mở rộng thông thương với thế giới bên ngoài.
Việc phần lớn lãnh thổ nằm trên cao nguyên khiến việc xây dựng các thành phố ở Burundi trở nên khó khăn. Người dân vẫn chủ yếu sống ở nông thôn với tỷ lệ xấp xỉ 86,3% dân số vào năm 2020.
Đời sống kém phát triển nên chỉ có 2% dân số Burundi có tài khoản ngân hàng và chưa đến 0,5% dân số sử dụng dịch vụ cho vay của ngân hàng.
Tuy nhiên, Burundi lại là một trong những quốc gia có tỷ suất sinh cao khi một người phụ nữ Burundi có trung bình 5,1 con, cao hơn gấp đôi tỷ lệ sinh của thế giới. Nhờ đó, dân số Burundi có tốc độ gia tăng trung bình 2,5%/năm và hiện tại đang ở mức 13,6 triệu dân trong năm 2024 và dự kiến đạt mức 39,4 triệu dân vào năm 2100. Đây cũng là một quốc gia dân số trẻ khi có số trẻ em dưới 15 tuổi chiếm gần 45% dân số.
Đất nước Burundi có tính đồng nhất cao với nhóm dân tộc Hutu (Bantu) chiếm 85% dân số, Tutsi chiếm 14% dân số và Twa chiếm 1%. Tuy nhiên, xung đột chính trị vẫn tồn tại ở Burundi giữa các nhóm khác nhau trong cùng một sắc tộc. Tiêu biểu nhất là tình trạng biểu tình leo thang thành nỗ lực đảo chính vào ngày 13/5/2015 nhằm phản đối việc Tổng thống thời điểm đấy tranh cử nhiệm kỳ thứ ba.
Điều này đã gây sự bất ổn lớn và khiến hơn 1.200 người thiệt mạng và 400.000 người phải rời khỏi Burundi để chạy qua các nước láng giềng. Tình trạng trên khiến các doanh nghiệp nước ngoài cũng nhanh chóng rời bỏ quốc gia này để đảm bảo an toàn.
Song đó lại là thời cơ lớn để một thương hiệu Việt Nam bùng nổ - Lumitel.
Đi sau các nhà mạng khác từ 15 đến 20 năm, Lumitel gia nhập thị trường Burundi vào năm 2013, đây cũng là thị trường thứ 4 mà Viettel phát triển ở châu Phi, sau Mozambique, Cameroon và Tanzania. Tuy nhiên, cũng như các thị trường khác, viễn thông ở Burundi vẫn trong tình trạng chập chờn và chỉ tập trung ở các thành phố lớn.
Chính vì thế trong giai đoạn đầu tiên, vẫn chiến lược “lấy nông thôn vây thành thị”, Lumitel xây dựng hơn 600 trạm BTS - tương đương tổng số trạm phát sóng của tất cả các đối thủ cộng lại và 3.000 km cáp quang để tạo ưu thế tuyệt đối về độ phủ trên toàn quốc.
Chính vì thế khi chính thức kinh doanh vào tháng 3/2014, Lumitel đã phủ sóng khắp 18 tỉnh, thành của Burundi.
Đến tháng 5/2015 khi sự kiện bạo loạn xảy ra, các tổ chức nước ngoài và đối thủ đều rời Burundi thì Lumitel vẫn ở lại, duy trì cung cấp dịch vụ. Nhờ vậy, Lumitel nhanh chóng đạt 1 triệu thuê bao vào tháng 7/2015, trở thành nhà mạng có tốc độ phát triển thuê bao cao nhất các thị trường Viettel từng đầu tư.
Từ bước tiến trên, đến cuối năm 2016, sau 2 năm chính thức kinh doanh, Lumitel vươn lên dẫn đầu về dịch vụ di động với số lượng thuê bao lớn nhất, mạng lưới 2G, 3G, 4G lớn nhất. Vùng phủ sóng di động của Lumitel đạt 96% lãnh thổ toàn Burundi.
Kết quả quan trọng trên là nền tảng để Lumitel cung cấp thêm dịch vụ ví điện tử Lumicash vào tháng 3/2017 cạnh trạnh trực tiếp với 2 đối thủ Ecocash (chiếm 97% thị phần) và Smart Pesa (3% thị phần).
Đến 2021, Lumitel đã có 2,5 triệu người dùng, chiếm 60% thị phần thuê bao di động và 75% thị phần thuê bao data. Ví điện tử Lumicash vươn lên số 1 thị phần với 1,4 triệu thuê bao và cuối năm 2023 là 2,5 triệu khách hàng. Lumitel đã mang tới dịch vụ và giải pháp đơn giản, tiện ích để khách hàng sử dụng máy 2G “cục gạch” hay smartphone đều dùng được dịch vụ số.
Và cũng nhờ Lumicash, Burundi trở thành quốc gia có số lượng tài khoản tiền di động (chiếm 18% dân số) cao hơn nhiều so với tài khoản ngân hàng (chiếm 7% dân số).
Năm 2015, toàn thị trường Burundi có 1 triệu thuê bao di động, mật độ xâm nhập di động chỉ đạt 10% mật độ dân số; dịch vụ di động chỉ có 2G, chưa có Internet, chưa có mạng data 4G.
Năm 2023, dịch vụ di động đã phổ cập đến gần 45% dân số và 71% dân số trong độ tuổi lao động. Thuê bao data kết nối Internet 3G, 4G hiện đã vượt hơn 1 triệu khách hàng, đạt mật độ gần 10% dân số có sử dụng data.
Sự thay đổi ấn tượng của ngành viễn thông Burundi có phần đóng đóng góp rất lớn từ Viettel Burundi với thương hiệu Lumitel.
Lumitel đang tiếp tục hoàn thiện hệ sinh thái ví với LumiPay, phấn đấu trở thành cổng thanh toán số quốc gia của Burundi, không chỉ có ví điện tử Lumicash mà còn thêm các dịch vụ khác như xổ số điện tử LumiLOTO, sàn thương mại điện tử đầu tiên của Burundi - LumiSOKO, hay các giải pháp cho chính phủ điện tử - LumiOffice.
Trong những năm qua, Lumitel luôn khẳng định là một trong các doanh nghiệp nộp thuế lớn nhất cho ngân sách Burundi. Năm 2022, Lumitel nộp thuế lên đến 92 tỷ BIF (tương đương với 46,6 triệu USD), đưa số tiền thuế luỹ kế từ năm 2015 đến 2022 lên mức 310 tỷ BIF (tương đương với 161 triệu USD).
Ngoài ra, Lumitel đã tạo ra việc làm và thu nhập ổn định cho khoảng 60.000 người lao động với thu nhập bình quân trước thuế cao gấp gần 20 lần GDP bình quân đầu người.
Sau hơn 10 năm nỗ lực đưa viễn thông - CNTT đến với người dân Burundi, Lumitel đang bước sang giai đoạn mới với mục tiêu cao hơn là chuyển mình thành công ty viễn thông và công nghệ số lớn nhất, dẫn dắt chuyển đổi số để thúc đẩy sự phát triển của quốc gia Đông Phi.
Câu chuyện thành công của Lumitel cho thấy sự vươn lên trong nghịch cảnh của những người lính Viettel, cũng minh chứng cho sự linh hoạt khi nhìn ra cơ hội trong những giai đoạn ngặt nghèo nhất, tạo nền tảng để Viettel tiếp tục tìm kiếm cơ hội mở rộng sang các quốc gia châu Phi khác trong tương lai.